Rozważania na temat klasycznej muzyki indyjskiej

Instytut im. J. Grotowskiego zaprasza na wykład w ramach pracy nad programem „Arche.exe".

„Arche"
„Arche" oznacza początek (od greckiego archi) i stanowi źródłosłów pojęcia archetyp (pierwowzór). ,,Arche" (etymologicznie oznacza zasadę, przyczynę, władzę) - w filozofii przedsokratejskiej termin oznaczający praprzyczynę, prazasadę wszystkich istniejących bytów. Pierwotna zasada kierująca światem, wszechświatem. Istnienie tej zasady postulowała jońska filozofia przyrody. Dla Talesa arche to woda, dla Pitagorasa liczby itp., dla Anaksymenesa arche jest powietrzem."

Dla wielu szkół filozofii indyjskiej m. in. Mimansy za arche może uchodzić dźwięk, zaś zwieńczeniem tej koncepcji jest Nada Brahman (dźwięk, który jest bogiem; Dźwięk - Bóg).
,,Arche" w przedstawionym programie odnosi się do pierwotnej zasady realizującej się poprzez działanie, w tym wypadku wyrażone terminem „exe".

W XIII wieku w Indiach, mędrzec o imieniu Sarngadeva napisał niezwykły traktat. Niezwykły nie tylko z punktu widzenia kultury zachodniej. Traktat holistyczny, ujmujący wiele aspektów Bytu przejawionego i nieprzejawionego. Traktat głęboki i mądry.
Sarngadeva wyjaśnia cztery motywy, dla których napisał swoje dzieło:
1. Akhilalokanam tapatrayajihirsaya - w celu uwolnienia każdego od trzech rodzajów bólu: fizycznego (adhibhautika), psychicznego (adhyatmika) i naturalnych nieszczęść (adhiadaivika).
2. Śaśvataya-dharmaya - w celu podtrzymywania wiecznej dharmy (porządku moralnego).
3. Kirtyai - w celu uzyskania sławy.
4. Nihśreyasaptaye - dla osiągnięcia wyzwolenia.
Pomimo, iż dzieło to dotyczy muzyki, jego zakres zainteresowań rozciąga się i na inne dziedziny. Dzieło rozpoczyna się opisem ludzkiego embrionu.
Sarngadeva zatytułował swój traktat Sangita ratnakara (Ocean muzyki).
Najbliższe spotkanie z muzyką indyjską to kolejna „Kropla z Oceanu".
(Jerzy Adam Nowak)

Szósty  wykład z cyklu „Kropla z Oceanu - rozważania na temat klasycznej muzyki indyjskiej"
Prowadzenie: Jerzy Adam Nowak

Na fotografii: Jerzy Adam Nowak (autor: Maciej Zakrzewski)