Opis
„Comunnostalgie II” to instalacaja multimedialna, składająca się z trzech krótkich filmów i czterech lightboxów, na wzór sowieckich plakatów propagandowych i fotogramów Aleksandra Rodczenki.
Futuryzm jako pierwszy odniósł się do czwartego wymiaru w postaci ruchu, oblicza i symbolu postępu technicznego. Po doświadczeniu z koleją żelazną ludzkość stanęła u progu ery motoryzacji oraz lotnictwa. Prace przypominają nie tyle sowiecki reżim, co jedno z jego najbardziej flagowych programów: żwawy rozruch nowego, uprzemysłowionego życia społecznego niczym zamach koła wielkiej maszyny, okupiony równym wysiłkiem wszystkich bez wyjątku.
Na instrumentarium ruchu opierają się wszystkie części instalacji, w sekwencjach filmowych widać ćwiczenia sportowe na starych skrzypiących sprzętach - prostych, siermiężnych wyrobach przemysłowych ćwiczą młodzi mężczyźni jakby w zaprawie do większego, zbiorowego przedsięwzięcia, angażującego wszystkich w równym stopniu, co podkreśla jednolity strój, niczym nie wyróżniający osób - znak wszechogarniającej uniformy. Człowiek kolektywny jest trybem w systemie, jak sprzęt jest trybem większej maszynerii.
Jaskrawe barwy, wyraziste formy, stłoczenie elementów kompozycji, choć nie chaotyczny to jednak spory ruch na planie obrazu, proste linie i ostre kształty – to osiągnięcia cięć szablonowych, sterylnej mieszaniny farb o jednolitych barwach – efekty co do zasady uzyskiwane przemysłowo.
To wszystko na serio? Nie bardzo! Filmy i zdjęcia w istocie dokumentują zajęcie sportowe o czysto rekreacyjnym celu, w którego cieniu nawet nie snuje się żaden rzekomy z pozoru przewrót społeczny. Instalacja jest pastiżem rewolucji technicznej i jednego z najbardziej wyrazistych jej głosów artystycznych – futuryzmu. Jest wręcz zabawny jak ciężki dowcip, ostatecznie pozbawiony tragizmu, jak obecnie przeżywana nostalgia za PRL-em, tak wierna w odtwarzaniu wzornictwa z epoki jak oderwana od smutnej pustki sklepów komunistycznej Polski, nostalgia modna zresztą tak samo we wschodnich Niemczech pod hasłem „Ostalgie” (od Ost-Nostalgie, czyli nostalgii za komunistycznym „wschodem”).
W prowokacyjnym zestawieniu tytułu dzieła ze strefą interaktywną – autkiem (radiowozem z okresu prosowieckiego) oraz „babuszką” (układanką rosyjskiego pochodzenia) w kontekście doświadczeń stalinizmu i obecnej agresji na Ukrainę – kurator wystawy zadaje sobie pytanie o możliwości przepracowania przeszłości w świadomości zbiorowej, rodzicom pozostawiając pełną wolność, co i ile zechcą powiedzieć dzieciom na temat zabawek, wszak mogą zechcieć też oszczędzić smutnych znaczeń i przywrócić niewinność pamiątkom z dzieciństwa.
Mimo bagażu doświadczeń i mieszanych uczuć, dobór środków dzieła sztuki jest skuteczny w efektach wizualnych a zamysł techniczny broni się obiektywnie w doskonałości grafiki, multimedialności filmu i elektrycznej – czy wręcz elektronicznej! – oprawie wystawy; podobnież zabawki są schludne i ciekawe, cokolwiek rodzice zechcą o nich powiedzieć dzieciom.
Tak oto wystawa retorycznie stawia pytanie o prognozy dla sztuki i jej treści: Czy (wszystkie) ideologie upadną, a dizajn przeżyje? - Możliwe.
