Pomnik Zamordowanych Profesorów Lwowskich
2007-04-28 19:59:16 | Wrocław
Studencie Politechniki Wrocławskiej! Czy w biegu na zajęcia choć raz zdarzyło Ci się zatrzymać i obejrzeć pomnik, stojący przy budynku Twojej uczelni?
Jeśli tak – to znaczy, że uderzyła Cię jego ekspresyjna forma i postanowiłeś dowiedzieć się, co symbolizuje. To znaczy, że autor projektu osiągnął cel – poprzez swoją rzeźbę zainteresował Cię tragicznymi wydarzeniami, które miały miejsce ponad 60 lat temu we Lwowie.
Ufundowany w 1964 przez władze uczelnianie i miejskie pomnik Zamordowanych Profesorów Lwowskich Szkół Akademickich ma upamiętniać śmierć 25 pracowników naukowych uczelni Lwowa i 19 członków ich rodzin, rozstrzelanych w roku 1941 przez Niemców w przygotowanej z całą premedytacją i zaplanowaną w najmniejszych szczegółach akcji. Do 1981 komunistyczne władze, z powodów politycznych, nazywały rzeźbę Pomnikiem Pamięci Uczonych Polskich – Ofiar Hitleryzmu. W okresie socjalizmu bowiem nazwa Lwów była objęta zakazem cenzorskim. Po roku 1981 wrócono do pierwotnej nazwy, dodając inskrypcję NAS LOS – PRZESTROGĄ.
Rzeźba projektu profesora Borysa Michałowskiego przedstawia dwie, stylizowane postaci, uchwycone w pełnej ekspresji scenie śmierci poprzez rozstrzelanie. W wizji artysty bez trudu rozpoznajemy antropomorficzny kształt, mimo dużej dozy abstrakcyjnego traktowania bryły. Naśladujący naturalne ciosy kamienia materiał – chropowata, szara masa ceramiczna, poprzez kontrast nawiązuje do otaczających pomnik, socrealistycznych budynków Politechniki Wrocławskiej. Ważne są symboliczne konotacje kamienia – jako materiał twardy i ciężki, symbolizuje on niezłomną postawę profesorów lwowskich wobec hitleryzmu. Monumentalizm, a także wyrazista, ekspresyjna forma, idąca w parze z konieczną w podejmowaniu podobnych tematów prostotą przekazu, czyniąc rzeźbę jedną z najciekawszych powstałych we Wrocławiu po II wojnie światowej.
Mamy tu do czynienia z dziełem o uniwersalistycznej wymowie, hołdującym najbardziej szczytnym ideom humanistycznym. Jednak, w intencji pomnika mieści się, poza chęcią oddania hołdu poległym tragicznie profesorom – koncepcja kontynuacji naukowego i ideowego dziedzictwa uczelni lwowskich we Wrocławiu. To tutaj, we Wrocławiu, środowisko akademickie Lwowa poszukiwało nowego domu, zaczynało życie i kontynuowało swoją działalność.
Co rok, w dniu 4 lipca, w rocznicę wydarzeń lwowskich, odbywają się przed pomnikiem uroczyste apele, w których uczestniczą reprezentanci najwyższych władz uczelnianych i miejskich. Wrocław i jego uczelnie słusznie czują się kontynuatorami twórców znakomitej lwowskiej działalności naukowej.
Joanna Jaszczak
joanna.jaszczak@dlastudenta.pl
Fotografia z uroczystości odsłonięcia pomnika: http://wroclaw.hydral.com.pl/78149,foto.html
