Utwór o Matce i Ojczyźnie Autor sztuki: Bożena Umińska-Keff

"Konstrukcję tekstu tworzą trzy wielkie figury: Matki (Matka Polka, Pramatka, Rodzicielka, Bogini, Natura), Historii (historia mężczyzn, historia Polski, historia cierpiących kobiet równolegle do historii walczących mężczyzn), Narracji ("Chodzi o to, żeby kobieta wreszcie siebie napisała: musi zacząć pisać o kobiecie i wprowadzić kobietę w świat pisma, z którego zostały wyparte z taką samą gwałtownością, jak z odczuwania swoich ciał: z tych samych powodów, tym samym prawem i w tym samym, śmiercionośnym celu. Kobieta musi sama, własnym wysiłkiem, wstąpić w tekst - jak w świat i w historię" - M. Janion, I. Filipiak, Zmagania z Matką i Ojczyzną). Plan tekstu tworzony jest więc przez trzy rodzaje napięć: osobiste (między matka a córką), historyczne (między świadkami wydarzeń a pokoleniem powojennym) i społeczne (między obowiązującą narracją a narracją wykluczonych: kobieta-mężczyzna, dziecko-rodzic). Tak zbudowany tekst nie może być jednorodny gatunkowo ani stylistycznie. Autorka używa stylu wielkich tekstów przeszłości, na których zbudowana jest nasza kultura i świadomość (na przykład tragedia grecka czy styl biblijny) i współczesnych tekstów kultury (na przykład Maus Spiegelmana, Lara Croft, film Ridleya Scotta).

Utwór o Matce i Ojczyźnie przekracza granice formalne. Keff zestawia ze sobą gatunki, style, fragmenty poetyckie przeplata dialogowymi, wprowadza chór jak z antycznej tragedii, język potoczny miesza z literackim, cytuje, zapożycza. Tekst ma cechy opery, oratorium, poematu, nowoczesnego tekstu dla sceny. Gatunkowy kolaż jest celowy i precyzyjny. Trudność określenia formy, jej płynność jest odzwierciedleniem poszukiwań córki, która także nie jest ukonstytuowana, walczy o siebie albo raczej ciągle siebie przegrywa. Rozwiązując ten tekst-żywioł, nieuchronnie dochodzimy do pytania: kto w Utworze... jest matką, a kto córką?" (fragment ze wstępu do programu przedstawienia)