In tempore belli

Wykonawcy:

Giovanni Antonini– dyrygent
Il Giardino Armonico
Sandrine Piau – sopran
Giuseppina Bridelli – mezzosopran
Krystian Adam Krzeszowiak – tenor
Fulvio Bettini – baryton
Chór NFM
Agnieszka Franków-Żelazny – kierownictwo artystyczne

Program:

Joseph Haydn
Uwertura do opery L’isola disabitata Hob. XXVIII:9
Scena di Berenice Hob. XXIVa:10
Symfonia fis-moll Hob. I:45 „Pożegnalna”
***
Missa in tempore belli C-dur  Hob. XXII:9 „Paukenmesse”

Koncert realizowany przy współpracy z festiwalem Herbstgold Eisenstadt

Czas trwania koncertu: [110']

Stali bywalcy festiwalu Wratislavia Cantans wiedzą, że Giovanni Antonini to nie tylko świetny „reżyser” układający dramaturgię programu festiwalu, lecz także jeden z najbardziej cenionych interpretatorów muzyki baroku i klasycyzmu. Maestro nie zawiedzie nas i tym razem – jak co roku poprowadzi swoją orkiestrę instrumentów dawnych Il Giardino Armonico. Do wspólnego wykonania jednej z najpopularniejszych mszy Josepha Haydna zaprosił nagrodzony Fryderykiem Chór NFM.

O ile podtytuły i przydomki często są nadawane utworom przez publiczność lub wydawców o zacięciu marketingowym, o tyle w przypadku Mszy C-dur jesteśmy pewni, że to Haydn swoją ręką napisał na partyturze w 1796 roku „In tempore belli” („W czasie wojny”). Austria była otoczona przez wojska francuskie, Napoleon zbliżał się, odnosząc po drodze same zwycięstwa, wiedeńczycy truchleli na myśli o inwazji na miasto. Powszechną mobilizację ogłoszono w ciepły sierpniowy dzień, gdy Haydn, mimo narastającego wokół napięcia, usiłował pracować nad mszą zamówioną na imieniny żony jego protektora, księżnej Esterházy. Wiekowego już kompozytora nie objął rozkaz gotowości bojowej, więc mógł dokończyć pracę nad pierwszym z sześciu znakomitych muzycznych opracowań liturgii, z których każde powstało na kolejne imieniny Marii Józefy. „In tempore belli” nie jest bynajmniej muzyką do radosnego świętowania, tak jakby wokół wszystko było w porządku. Haydn nakazał, aby w Agnus Dei – części mszy zawierającej prośbę „Obdarz nas pokojem” – złowieszcze uderzenia w kotły brzmiały „jak nadchodząca z oddali armia wroga”, a uporczywe fanfary grane na instrumentach dętych ogłaszały zwycięstwo. Publiczność w lot pojęła muzyczne aluzje i nazwała nową kompozycję „Paukenmesse” („Mszą z bębnami”).

Jednak dzieło, które błyskawicznie stało się popularne, nie pozostawia słuchacza w strachu. Haydn, człowiek głęboko wierzący, ufał w sens modlitwy o pokój. Msza to ofiara Chrystusa, nazywanego Księciem Pokoju, i kompozytor swoją nadzieję przekazał m.in. w bardzo radosnej Glorii oraz w innych częściach pełnych wpadających w ucho melodii, żwawych temp, dramatycznych zwrotów akcji i niemal teatralnych arii. Współcześni krytykowali wszystkie msze Haydna, uważając je za mało pobożne – wydawały się zbyt pogodne. „Paukenmesse” jest przede wszystkim refleksją nad wartością i potrzebą pokoju.

Tak pełen energii utwór to repertuar, w którym muzycy Il Giardino Armonico wraz ze swoim dyrygentem czują się najlepiej. Są niekwestionowanymi specjalistami od twórczości Haydna – biorą udział w na pozór nierealnym, a jednak z sukcesami realizowanym projekcie Haydn2032, którego celem jest nagranie wszystkich stu siedmiu symfonii wiedeńskiego klasyka. Ich kunszt w interpretowaniu Haydna potwierdza prestiżowa Gramophone Award 2017, przyznana „za wzorcowe wykonanie”.