"Specjaliści od Indii będą potrzebni"

- Indie to także kraj fascynujący, atrakcyjny turystycznie. Z pewnością będzie rosło w Polsce zapotrzebowanie na osoby znające jego język, tradycję, kulturę i obyczaje. Takich ludzi będą potrzebowały nie tylko firmy, ale także wydawnictwa, media i biura podróży - mówi prof. Jadwiga Sachse, kierownik Zakładu Filologii Indyjskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Uczelnia otwiera właśnie samodzielne studia indologiczne.

Małgorzata Porada-Labuda (Uniwersytet Wrocławski): - Pani Profesor, co właściwie otwieramy, indologię czy indianistykę?

Joanna Sachse (kierownik Zakładu Filologii Indyjskiej Uniwersytetu Wrocławskiego): - (śmiech) Otwieramy studia licencjackie o nazwie: filologia indyjska i kultura Indii. Indologia i indianistyka oznaczają to samo, a mianowicie dziedzinę nauki zajmującą się badaniem języków, literatury, historii i kultury Indii. Dawniej przeważało określenie indianistyka. Tak mówi jeszcze prof. Hanna Wałkówska, ale teraz częściej słyszymy określenie indologia. To chyba wpływ angielskiego.

- W Instytucie Filologii Klasycznej przez lata kontynuowano tradycje orientalistyki wrocławskiej. W Szkole Języków Antycznych i Orientalnych prowadzicie kursy nie tylko sanskrytu i hindi, ale również arabskiego, japońskiego i chińskiego. Czemu jako pierwsze ruszają akurat studia indologiczne?

- Z uwagi na tradycję, księgozbiór, ale przede wszystkim dlatego, że mamy w Instytucie kilku młodych indologów...

 - To wszystko uczniowie Pani Profesor...

- Prawie, z wyjątkiem ostatnio zatrudnionej absolwentki Uniwersytetu Jagiellońskiego, hindystki.W każdym razie, razem ze mną jest nas już pięcioro indologów, a arabistę mamy w Instytucie tylko jednego, jednego akadystę [język akadyjski używany był w Mezopotamii mniej więcej między rokiem 2500 a 1000 p.n.e.] i jedną doktor historii zajmującą się starożytnym Egiptem. Kursy chińskiego i japońskiego prowadzą w naszej szkole osoby spoza Uniwersytetu Wrocławskiego.

Mamy kadrę i książki, a od lat sześćdziesiątych rośnie wśród młodych ludzi zainteresowanie Indiami i ich kulturą, buddyzmem i hinduizmem. Jako indolog i dydaktyk z zamiłowania ogromnie się z tego cieszę. Choć regularnych studiów indologicznych nie było, studenci chętnie wybierali jako zajęcia fakultatywne proponowane przez nas wykłady o systemach filozoficznych i religijnych Indii, o obyczajach i mitologii, epice starożytnej (Mahabharata, Ramajana) i literaturze klasycznej (pierwsze tysiąclecie n.e.). Uczą się też sanskrytu, choć nie jest to łatwy język. W tym roku na pięć wykładów zaproponowanych przez Zakład Filologii Indyjskiej zapisało się łącznie około100 osób. Uważam więc, że z naborem nie będzie kłopotu. Oczywiście te studia nigdy nie staną się masowe, ale myślę, że na 20 osób na pierwszym roku możemy liczyć.

- A jaki jest prywatnie stosunek Pani Profesor do buddyzmu?

- Myśl buddyjska jest mi bardzo bliska. Od blisko 30 lat jestem wegetarianką, co nie jest regułą wśród indologów [śmiech]. Muszę jednak wyjaśnić, że w Indiach buddystów jest stosunkowo niewielu. Dominuje hinduizm, który zresztą przyjął niektóre z wymagań buddyzmu i w wielu kwestiach się do niego upodobnił, na przykład w głoszeniu ahinsy czyli zasady niezadawania gwałtu.

- Czy sanskryt tak jak łacina jest językiem martwym?

- W odróżnieniu od łaciny sanskryt nigdy nie był językiem dnia codziennego. To był język elit, wysokiej literatury i rytuału religijnego. Do dziś na Uniwersytecie w Benares panditowie [uczeni indyjscy] prowadzą dyskusje na tematy filozoficzne, religijne i literackie w sanskrycie.

- Indie mają prawie1,2 miliarda mieszkańców posługujących się około 1,6 tysiąca języków. W konstytucji wymieniono aż 23, które mogą zostać przyjęte w poszczególnych stanach jako urzędowe. Hindi jest językiem obowiązującym w administracji centralnej, ale właściwie ilu Hindusów nim włada?

- Szacuje się, że około 400 milionów. Inne bardzo popularne języki to np. bengali, maharasztri, języki tamilskie. W komunikacji, także w życiu prywatnym, dużą rolę odgrywa ciągle angielski.

- Właśnie, po angielsku piszą współcześni pisarze indyjscy. W programie studiów znalazłam zajęcia z literatury wedyjskiej, sanskryckiej i hindi. Czy studenci nie będą poznawać anglojęzycznych dzieł współczesnych pisarzy indyjskich?

- Literatura anglojęzyczna Indii znajdzie się wśród przedmiotów fakultatywnych. Proszę też pamiętać, że nasze studia nie są masowe. Możemy elastycznie reagować na zainteresowania studentów. Program nie będzie sztywny.

- A co po licencjacie? Trzeba będzie jechać do Krakowa lub Poznania, aby zostać magistrem?

- Na pewno nie. Nim wydamy pierwsze dyplomy licencjackie, otworzymy studia II stopnia.

- A jak Pani Profesor widzi perspektywy zawodowe absolwentów?

- Nie będą gorsze niż innych filologów. Indie to ogromny kraj, subkontynent, który można przyrównać do Europy bez Skandynawii. Bardzo dynamicznie rozwija się indyjska gospodarka, zwłaszcza jej nowoczesne gałęzie oparte na naukach ścisłych. Już teraz we Wrocławiu jest dużo firm prowadzonych przez Hindusów. Myślę, że kontaktów gospodarczych będzie coraz więcej. Indie to także kraj fascynujący, atrakcyjny turystycznie. Z pewnością będzie rosło w Polsce zapotrzebowanie na osoby znające jego język, tradycję, kulturę i obyczaje. Takich ludzi będą potrzebowały nie tylko firmy, ale także wydawnictwa, media i biura podróży.

Rozmawiała: Małgorzata Porada-Labuda

*Profesor Joanna Sachse, do niedawna dyrektor Instytutu Filologii Klasycznej i Kultury Antycznej UWr, od prawie 20 lat kieruje Zakładem Filologii Indyjskiej. Na naszym uniwersytecie ukończyła filologię klasyczną, równolegle studiując filologię indyjską pod kierunkiem prof. Hanny Wałkówskiej. W 1977 r. obroniła pracę doktorską, dotyczącą opisu starożytnych Indii, sporządzonego przez greckiego podróżnika Magasthenesa. Habilitowała się w 1987 roku na podstawie rozprawy o sanskryckim poemacie filozoficzno-religijnym Bhagawadgita (część Mahabharaty). Tytuł profesorski uzyskała w 2002 roku. Wypromowała czterech doktorów. Najważniejsze prace: „Megasthenes o Indiach" (1981), „Ze studiów nad Bhagawadgitą" (1988), przekłady z sanskrytu: „Bhagawadgita czyli Pieśń Pana" (1988), „Meghaduta" Kalidasy (1994), oraz z łaciny: „Unum necessarium" J.A.Komeńskiego (1999).