Europejska Noc Literatury: Temat Rzeka

TEMAT RZEKA

Podobno ludzie zaczęli nazywać świat wokół siebie od nadawania nazw rzekom. Dopiero od nich nazwali wsie i miasta, które powstały u ich brzegów. A jeszcze później — przybrali własne nazwiska od tych miast. Rzeki odwiecznie dzielą starą Europę w sposób o wiele bardziej naturalny niż granice czy mury.

Ale rzeki to nie tylko stałe linie podziałów. Rzeki wprowadzają ruch wśród tego, co stałe. Dają nam się nieść z ich prądem, stawiają opór, gdy płyniemy pod prąd. Czasem przypominają, że są żywiołami: wzbierają i wysychają, wprowadzając zamęt, zniszczenie, śmierć. Ale i dają życie — wodę i pożywienie. Są jak odwieczne stworzenia, które nie dają się okiełznać. Ich zakola, koryta, dorzecza i ujścia stanowią układ krwionośny tkanki świata. Dają złudzenie wieczności lub choćby innego zegara, który odmierza nie godziny, lecz tysiąclecia.

W literaturze bywają motywem, do analizowania na maturze. Są symbolami, toposami, niebywale pojemnymi metaforami, także dla filozofów wierzących w ruch i zmienność. W malarstwie dodają pejzażom blasku i złudzenia ruchu. Nie są jednak tylko dekoracją; są niezbywalnym, życiodajnym i niszczycielskim elementem świata, do którego i my należymy. One są w nim odwieczne, my — zaledwie chwilowi, choć uzurpujemy sobie naiwnie prawo do bycia jego panami.

Czytali: Agata Buzek, Aleksandra Popławska, Aleksandra Konieczna, Marek Kalita, Tomasz Schuchardt, Antoni Pawlicki, Jacek Beler

ip