Po próbie / Persona

Toneelgroep Amsterdam
Amsterdam – Holandia
Ingmar Bergman
Po próbie / Persona
Na de repetitie / Persona
After the rehearsal / Persona

przekład: Karst Woudstra (Po próbie), Peter van Kraaij (Persona)
reżyseria: Ivo van Hove
dramaturgia: Peter van Kraaij
scenografia i reżyseria światła: Jan Versweyveld
kostiumy: An d’Huys
muzyka: Roeland Fernhout

obsada:
PO PRÓBIE
Rachel: Marieke Heebink
Hendrik Vogler: Gijs Scholten van Aschat
Anna: Gaite Jansen

PERSONA
Elisabeth Vogler: Marieke Heebink
Lekarka: Frieda Pittoors
Mąż Elisabeth: Gijs Scholten van Aschat
Alma: Gaite Jansen

premiera: 6 grudnia 2012
czas trwania: 170 minut [jedna przerwa]
koproducenci: Théâtre de la Place w Liège; Les Théâtres de la Ville de Luxembourg; Maison des Arts de Créteil

przedstawienie powstało dzięki współpracy z agencją prawa autorskiego ALMO, wystawienie w porozumieniu z Josef Weinberger Limited w Londynie za zgodą Ingmar Bergman Foundation, www.ingmarbergman.se

Ivo van Hove wystawia w ramach jednego wieczoru teatralnego dwa krótkie teksty Ingmara Bergmana. Pozornie nic ich nie łączy. Jeden to wiwisekcja egzystencji podporządkowanej pracy w teatrze, drugi – urywany, na pół milczący dialog dwóch szukających zrozumienia kobiet. Oba scenariusze starają się jednak zgłębić rolę sztuki w życiu człowieka, zbadać cienką granicę między wyobraźnią a rzeczywistością, chorobą a normalnością. Dyptyk bezkompromisowy i pełen współczucia dla jego bohaterów. Przedstawienie uwodzi pomysłami inscenizacyjnymi i scenograficznymi, a także precyzją gry aktorskiej.

Po próbie to znakomity tekst o przenikliwości, która chwilami wymusza na aktorach całkowite odsłonięcie się. Bergman z ogromnym wyczuciem buduje skomplikowane portrety kobiece. Rozkłada na czynniki pierwsze skomplikowaną naturę miłości, umiejętnie wplatając wszystko w świat teatralny. Niezapomniana jest scena długiej przemowy Hendrika, w trakcie której reżyser z wielkim okrucieństwem rozlicza się z własnego życia zdominowanego przez sztukę. Próby w teatrze są jak notatki w jego dzienniku, a przedstawienia, które reżyseruje – kolejnymi kartami w jego autobiografii. Nie było w niej miejsca i czasu na miłość, Hendrik wdawał się zatem między próbami w liczne romanse z aktorkami, które reżyserował. Czy Anna stanie się jego kolejną zdobyczą? Ile młoda aktorka będzie w stanie poświęcić dla wymarzonej roli? Kto tu kogo tak naprawdę testuje?

PERSONA: Sceniczna adaptacja scenariusza nakręconego w 1966 roku dramatu psychologicznego Bergmana. Opowieść o dwóch kobietach – wielkiej aktorce Elisabeth Vogler, która nagle, po występie w Elektrze Eurypidesa, postanawia milczeć, i siostrze Almie, jej opiekunce. Badania szpitalne wykazują, że Elisabeth jest zupełnie zdrowa, a nagłe milczenie musi być jej świadomą decyzją. Lekarze wykluczają jakąkolwiek chorobę, także psychiczną, zalecają aktorce wypoczynek. Elisabeth Vogler wyjeżdża wraz z pielęgniarką Almą do domku na odludziu. Aktorka ciągle milczy, podczas gdy Almie nie zamykają się usta. Młoda pielęgniarka, wpatrzona w sławną i podziwianą gwiazdę, opowiada dosłownie o wszystkim, w tym o swoich najskrytszych lękach i marzeniach. Sytuacja ulega zmianie, gdy dziewczyna odkrywa przypadkiem list aktorki, w którym Elisabeth niepochlebnie się o niej wyraża. To komplikuje relacje pomiędzy kobietami – rozpoczyna się podskórna walka o dominację i swoista próba charakterów. Z czasem widz zaczyna się zastanawiać, czy to faktycznie starcie dwóch realnych osób czy raczej konflikt wewnętrznego „ja” i maski przyjmowanej na użytek innych – czyli tytułowej persony – przez jedną i tę samą osobę. Poruszający eksperyment.