Inanna, kobieta i bogini

„Życie i Śmierć – cykl i sens istnienia na ziemi. Coś musi umrzeć, roztopić się, rozpaść na kawałki, żeby potem zbudować się na nowo. Codziennie umieram i codziennie odradzam się”.

Inanna to sumeryjskie imię bogini lepiej znanej jako Isztar – mezopotamska bogini wojny i miłości. Jednak spektakl Renaty Jasińskiej nie jest wiernym przeniesieniem mitu na scenę, lecz raczej jego współczesną interpretacją – luźną opowieścią skłaniającą do zadawania pytań o żeński pierwiastek boskości tkwiący w każdej kobiecie – i wtedy – przed tysiącami lat, i obecnie.

Wchodząca do świątyni kobieta w ciąży, ukazująca się widzowi już w pierwszej scenie, okazuje się być mityczną i mistyczną Pra-Matką, która dała początek wszystkiemu, od której rozpoczęły się dzieje Wszechświata. Lecz to nie tylko ona – ta, która była pierwszą – jest Pra-Matką. Jest nią każda kobieta wydająca na świat nowe życie. Z tego też powodu jest ona przyczyną i skutkiem wszystkiego, Dawczynią Życia i Panią Śmierci, jako że wszystko, co się rodzi musi też umrzeć, toteż przychodzące na świat dziecko od pierwszego oddechu do ostatniego tchnienia zmierza ku śmierci.

Jednak to nie śmierć jest leitmotivem spektaklu, lecz życie, gdyż odwieczny cykl natury zakłada nieustającą zmianę: transformację wiodącą od życia poprzez śmierć do kolejnego wcielenia. Jest to cykl trójdzielny, zatem i najważniejszą liczbą ukazującą się w różnych postaciach na scenie jest właśnie „3”. To zarówno geometryczny aspekt trójkąta, Świetlista Delta będąca symbolem poznania wiedzy i doskonałości, mityczny i mistyczny aspekt trójcy, teza, antyteza i synteza, wreszcie: łącznik i zasada stworzenia. To Brahma – Stwórca, Wisznu – Życie i Siwa – Śmierć, to Ojciec, Syn i Duch Święty. To jedność, czyli ojciec, dwójka będąca matką i to, co jest ich owocem, czyli dziecko symbolizujące gatunek ludzki.

Na scenie pojawia się więc trzech bogów i trzech mędrców prowadzących rytuał, trzech jest też aktorów śpiewających ceremonialne pieśni. A powtarzalny od tysiącleci cykl, to narodziny, życie i śmierć – tu pokazane w kilku aspektach, z których najważniejszym jest Odrodzenie. Inanna jest też opowieścią o męskim i żeńskim aspekcie istnienia, o tym, czym jest bycie Kobietą-Stwórczynią, wydającą na świat dziecko płci męskiej, które w przyszłości będzie zarówno jej synem, jak i mężem oraz kochankiem. To także mityczna „3”, pozwalająca na zachowanie harmonii we Wszechświecie, równowagi, która trwała aż do czasów Gilgamesza. Inanna pokazana na scenie Teatru Arka umiera razem ze swoim kochankiem Dumuzim, lecz obydwoje odradzają się. Cały cykl rozpoczyna się na nowo, a Koło Narodzin, Życia i Śmierci wciąż się obraca…

Zofia Warzyńska-Bartczak