Misterium gestu i słowa

Ciemność zostaje rozproszona. Na niskich, drewnianych krzesłach siedzą dwie kobiety. Twarz jednej okryta jest białą chustą. Twarz drugiej – czarną. Za nimi trzecia kobieta przy harmonium. Czterech mężczyzn obok niej. Wszyscy w fioletowych ubraniach. Kobiety zaczynają lamentować: z początku cicho, później coraz intensywniej. Kołyszą się w różne strony. Śpiewają dla ukojenia, lecz także - poprzez śpiew - rzucają oskarżenia. Z tyłu słychać, jak delikatny pomruk mężczyzn przybiera na sile, tak by dramaturgiczną historię opartą na eposie Gilgamesza "opowiedzieć" soczystym i pełnym głosem.

 

Spektakl obfituje w interesujące i plastyczne sceny: scena porodu, w której siedząca na krześle Bawolica w przejmujący sposób "krzyczy", scena wieszania jednej z kobiet, kiedy to z sufitu wypada wielki, zakończony pętlą sznur, scena gwałtu, do zobrazowania którego użyto kija oraz scena, w której trzech aktorów delikatnie i zwinnie, w doskonałych odstępach czasu, przeskakuje przez stół.

Warstwę literacką spektaklu stanowi sumeryjski epos „Gilgamesz”, który powstał około 3000 roku p.n.e. i opisuje poszukiwanie tajemnicy nieśmiertelności przez legendarnego Gilgamesza, władcę Uruk. Kiedy w wyniku bitwy wypowiedzianej Wielkiej Bogini ginie Enkidu, towarzysz Gilgamesza, ten pół-bóg, pół-człowiek rozpoczyna poszukiwanie nieśmiertelności. Historia Gilgamesza jest opowieścią o nieudanej inicjacji w życie wieczne, która w pewnej mierze dotyczy także nas samych. „Gilgamesz” w tym spektaklu stanowi jednak jedynie impuls do teatralnej refleksji nad umieraniem - historia sumeryjskiego króla nie zostaje przedstawiona szczegółowo i w całości.

"kronika" pracy aktorskiej

Budowanie spektaklu poprzedziły dwuletnie badania nad lamentami rejonu albańsko-greckiego, które łączą świat żywych i umarłych. Śpiewy lamentacyjne posiadają strukturę polifoniczną. Teatr Pieśń Kozła stworzył spektakl, który jest niemalże misterium. Pieśń ma tu moc: ilustrującą, przemawiającą, przejmującą, wreszcie - oczyszczającą. Działa na zmysły, porusza wszystkie struny duszy. Pieśni przywiezione z Epirosu, z Albanii, o wyraźnie modlitewnym charakterze, delikatne i dynamiczne zarazem, przyciągają ucho, intrygują. Drgające, wibrujące, donośne, głosy gotowe są pokonywać bariery ludzkiej krtani i scenicznej przestrzeni, tak by wszystkie emocje mogły zostać właściwie wyrażone. Albańskie i greckie pieśni zostają rozciągnięte w przestrzeni na głosy, wprawiające w ruch nie tylko powietrze, ale przede wszystkim zmysły widza. Ekspresywny i impresywny, harmonijny i malarski "Obyczaj lamentacyjny", posiada własną energię, która krąży między aktorami i widzami.

W "Kronikach..." człowieczeństwo zostaje zapisane w wielkich metaforach i archetypach. W dawnym świecie losem kobiet jest podleganie mężczyznom, a obowiązkiem mężczyzn jest poznawanie i podbijanie świata. Przedstawienie odtwarza fragmenty starożytnego mitu, obrazującego ludzkie narodziny i śmierć, miłość i nienawiść, męskość i kobiecość.

 

Operowanie całym ciałem, zróżnicowanie poszczególnych gestów, wibrujący śpiew i słowa, wypowiadane w sposób przekonywujący, sprawiają, że spektakl nabiera cech rytuału, misterium, ceremonii. Ciało jest tu kluczowym „instrumentem gry”, ciało „wydaje” ruch, znaczy na równi z enigmatycznym, wieloznacznym, poetyckim słowem, jest niezbędne do właściwego przedstawienia opowieści. Perfekcyjna synchroniczność i koordynacja działań, spójność tekstu i muzyki pozwalają nabrać spektaklowi wyrazu i wytworzyć jego "wewnętrzną energię". Narracja „Kronik...” to opowieść bez przerw, obraz, który wpada w obraz, zlewa się jeden z drugim w doskonałej harmonii.


Alicja Jasiók

alicja.jasiok@dlastudenta.pl

---